Bomenkompas van LUMC draagt bij aan fijnere leefomgeving voor hooikoortspatiënten
Streven naar een pollenbewuste omgeving
Bij het inrichten van woon- en werkgebieden is het belangrijk om niet te veel bomen te planten die sterke allergene pollen kunnen verspreiden. Dit zegt bioloog en onderzoeker dr. Letty de Weger van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Om een fijnere leefomgeving te creëren voor mensen met hooikoorts heeft ze een Bomenkompas gemaakt: een overzicht waar het pollen van de meest voorkomende bomen in Nederland is ingedeeld op basis van allergeniciteit.
Het Bomenkompas is online beschikbaar en relevant voor een grote doelgroep. Ongeveer 20 procent van alle Nederlanders heeft last van hooikoorts. Zij kunnen erge luchtwegklachten ervaren als ze in een omgeving wonen of werken waar veel allergeen pollen in de lucht zit. Voor hen is het belangrijk dat er niet te veel bomen (bij elkaar) worden geplaatst met pollen dat een sterke allergische reactie kan veroorzaken.
Kennis over bomen en allergene pollen
Bij het aanbreken van de lente komen de eerste berkenpollenkorrels weer in de lucht. Hoeveel pollen een boom produceert, heeft met meerdere factoren te maken. Denk bijvoorbeeld aan de klimaatomstandigheden van de plek waar de boom staat. Er zijn bomen die in Zuid-Europa ernstige klachten veroorzaken bij hooikoortspatiënten, maar in Nederland nauwelijks. En andersom.
In nieuwe woonwijken plaatsen gemeenten veel groen. “Dat is uiteraard een goede zaak, alleen ontbreekt er vaak kennis over welke bomen hooikoortsklachten kunnen opwekken”, aldus De Weger. “Daardoor wordt er bij het inrichten van (nieuwe) leefgebieden nog niet altijd rekening gehouden met eventuele gevolgen voor hooikoortspatiënten.”
Met het Bomenkompas wil De Weger particulieren, beleidsmakers en landschapsarchitecten een alternatief bieden. Op het kompas is laagdrempelig te zien welke bomen allergeen pollen kunnen verspreiden. In Nederland staat de berk met een ‘zeer sterke’ allergeniciteit fier bovenaan. Ook de els en de hazelaar scoren in Noord- en Midden-Europa een hoge allergeniciteitswaarde.
Pollenbewuste omgeving
De berk heeft een hoge allergeniciteitswaarde, maar is ook veel terug te vinden in het straatbeeld. Dit omdat het een mooie en sterke boom is die goed tegen lage temperaturen kan. “Hoewel de boom op jaarbasis slechts enkele weken allergeen pollen produceert, is het wel een eigenschap die meegenomen moet worden in de besluitvorming bij het planten van bomen”, vindt De Weger.
Door gebruik te maken van het Bomenkompas kan er volgens haar een veel betere balans worden aangebracht. “Het is dan ook niet mijn doel om de berk uit het straatbeeld te verbannen, alleen moeten we er wel voor waken dat niet hele straten vol komen te staan met bijvoorbeeld elzen en hazelaars. Of dat een grote berk precies op een schoolplein wordt neergezet. Het Bomenkompas kan helpen een ‘pollenbewuste’ afweging te maken bij de inrichting van gebieden, en daarmee creëren we ook voor mensen met hooikoorts een veel fijnere leefomgeving.”
Het Bomenkompas is tot stand gekomen dankzij een ZonMw-subsidie. Bij het maken van dit Bomenkompas heeft De Weger samengewerkt met: Henry Kuppen en Wendy Batenburg (Terra Nostra), Arnold van Vliet (Wageningen Universiteit), Anna van Leeuwen (GGD Rotterdam-Rijnmond), Mieke Koenders (Elkerliek Ziekenhuis) en Hans de Groot en Liesbeth Bakker-Jonges (Reinier de Graaf Ziekenhuis).