Achtervolgd door het verleden

Slapelozen kunnen emoties maar moeilijk een plek geven

 Je tenenkrommende fouten en gênante blunders van vandaag: ze voelen morgen niet meer zo erg. Tenzij je last hebt van slapeloosheid, zo bleek uit onderzoek van het Nederlands Herseninstituut. Wetenschappers lieten deelnemers hun meest beschamende herinneringen van vele jaren geleden ophalen en maakten tegelijkertijd hersenscans. Hieruit blijkt dat goede slapers deze herinneringen in de hersenen letterlijk een andere plek geven, maar dat slapelozen dat niet kunnen. Deze doorbraak suggereert dat slapeloosheid een stoornis is in het hersengebied waar emoties verwerkt en opgeruimd worden. Hierdoor wordt het voor het eerst duidelijk dat slapeloosheid de belangrijkste voorspeller is voor het ontwikkelen van een depressie, angststoornis of posttraumatische stressstoornis. De bevindingen zijn op 25 april gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Brain.   

Averechts effect
Slaap helpt niet alleen bij het onthouden van belangrijke dingen, maar ook bij het vergeten van de eventueel bijbehorende stress, emoties en spanningen. Tijdens slaap veranderen de verbindingen tussen hersencellen: waar sommige verbindingen sterker worden zodat je dingen kunt onthouden, worden andere juist zwakker, waardoor de bijbehorende spanning wordt afgeschud. “Dit nachtelijk verwerken kennen we van uitdrukkingen als ‘er een nachtje over slapen’ en ‘dingen een plek geven’. Nu blijkt echter dat het nachtelijk afschudden van spanning voorbehouden is aan goede, maar niet aan slechte slapers. Sterker nog, bij mensen met rusteloze nachten kan slaap zelfs een averechts effect hebben op stress, emoties en spanningen” vertelt Rick Wassing, eerste auteur van het artikel.

Karaoke
Dit onderzoek bevestigt wat dezelfde wetenschappers al eerder vonden. In een vorige studie, net gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Sleep, vroegen ze deelnemers mee te zingen met karaoke. De deelnemers hadden hierbij een koptelefoon op, waardoor ze niet konden horen of ze wel zuiver en in de maat zongen. De zang werd opgenomen en later onverwacht afgespeeld. Deelnemers voelden intense schaamte bij het luisteren naar hun eigen vaak valse gezang. Maar als ze de opname na een goede nacht slaap nog eens beluisterden, was de schaamte grotendeels verdwenen. Het falen had een plek gekregen. Tenminste, bij de goede slapers. Slapelozen waren bij het opnieuw beluisteren na een nacht slechte slaap juist nog meer van slag.

Emotie
Terwijl de onderliggende mechanismen van slapeloosheid tot voor kort werden onderzocht in hersengebieden die betrokken zijn bij slaap, lijkt slapeloosheid voornamelijk een stoornis te zijn van de emotionele regulatie. De hersenen van slechte slapers beleven vervelende herinneringen van jaren geleden alsof ze op dit moment plaatsvinden. Hierbij wordt vooral het emotionele netwerk in de hersenen actief. De wetenschappers Rick Wassing, Frans Schalkwijk en Eus van Someren tonen hiermee aan dat slechte slapers niet goed in staat zijn om vervelende ervaringen een plek te geven. Ze worden zogezegd achtervolgd door herinneringen uit het verleden.

De onderzoeksgroep van Eus van Someren doet op dit moment onderzoek naar de rol van slapeloosheid bij stemmingsstoornissen. Slechte slapers kunnen zich voor deelname aanmelden via slaapregister.nl/stemming