De multifunctionele kleine hersenen
De hersenschors is niet het enige gebied met een waarnemingsvermogen
Zie het voor je: een oudere en een jongere persoon tillen ieder een vergelijkbare doos op. Alleen al het kijken naar die twee bewegingen vertelt je het verschil in, bijvoorbeeld, kracht, flexibiliteit en zekerheid van die twee mensen. Lang werd gedacht dat het hersengebied dat verantwoordelijk is voor dit hogere waarnemingsvermogen de hersenschors was, de buitenste laag van de hersenen. Onderzoek van het Nederlands Herseninstituut toont echter aan dat de hersenschors hulp krijgt van een ander gebied namelijk de kleine hersenen, een gebied dat onder andere betrokken is bij beweging. Deze ontdekking kan helpen de gevolgen van schade aan de kleine hersenen te begrijpen, aangezien deze schade niet alleen iemands motoriek aantast, maar ook de sociale cognitie. Het onderzoek wordt op 21 november gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Brain.
De kleine hersenen, ofwel het cerebellum, zijn gelegen aan de achterkant van de hersenen en zijn vooral betrokken bij de precieze afstemming en coördinatie van bewegingen. Lange tijd werd aangenomen dat het cerebellum ‘alleen maar’ assisteerde bij het gladstrijken van lichaamsbewegingen. “Ons onderzoek levert het bewijs dat deze veronderstelling onjuist is – het cerebellum is slimmer dan we denken”, zegt Dr. Valeria Gazzola, groepsleider bij het Nederlands Herseninstituut en hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam.
Door middel van specifieke beeldvorming technieken wisten de onderzoekers van het Herseninstituut de delen van de hersenen te identificeren die geactiveerd worden wanneer mensen naar de acties van anderen kijken. Dit bleken de gebruikelijke gebieden in de hersenschors te zijn. Maar verrassend genoeg toonden de resultaten ook keer op keer activiteit in het cerebellum. “Van dat gebied werd gedacht dat het alleen betrokken is bij het beheersen van de bewegingen die de deelnemers zélf maakten”, zegt Ritu Bhandari, postdoctoraal onderzoeker bij het Herseninstituut.
Slecht werkende kleine hersenen
In samenwerking met het Erasmus MC deden de onderzoekers verder onderzoek naar het waarnemingsvermogen van de kleine hersenen. Hiervooronderzochten de onderzoekers patiënten die lijden aan SCA6, een ziekte die de kleine hersenen aantast. De patiënten werd gevraagd naar een video te kijken waarin een hand een zwart doosje optilde en vervolgens in te schatten hoe zwaar dat doosje was. De onderzoekers ontdekten dat de patiënten hier niet zo goed in waren. “Ze vonden het lastig om kleine verschillen in handbewegingen om te zetten in een inschatting van inspanning en gewicht,” vertelt Bhandari.
Een fietsketting
Deze bevindingen tonen het belang van het functioneren van de kleine hersenen voor sociale cognitie duidelijk aan. Echter, het betekent niet dat dithersengebied als enige verantwoordelijk is voor waarneming. “Als je de ketting van je fiets haalt, gaat de fiets niet meer vooruit, maar dat betekent niet dat het alleen aan de ketting lag dat de fiets vooruit ging”, legt Valeria Gazzola uit. “Wat het wel laat zien, is dat de kleine hersenen een cruciaal onderdeel zijn van een cognitief systeem – een onderdeel dat te lang genegeerd is. En we moeten ons realiseren dat problemen met de kleine hersenen naar alle waarschijnlijkheid aspecten van sociale cognitie zullen aantasten en dat dit ondersteuning en geduld zal vragen,” concludeert ze.